Fakty i mity o wentylacji z odzyskiem ciepła

Na  pytania odpowiada Dawid Bujnowski, instalator z wieloletnim doświadczeniem w wykonawstwie m.in. systemów wentylacji mechanicznej oraz gruntowych wymienników ciepła dla celów wentylacji.

Dlaczego tyle się ostatnio mówi o rekuperacji, czy to jest chwilowa moda, czy rzeczywista oszczędność?

D.B.: Ze względu na wciąż rosnące koszty wytwarzania energii potrzebnej do ogrzania domów budujemy coraz bardziej energooszpczędne i szczelne domy. W takich budynkach tradycyjne metody wentylacji grawitacyjnej nie działają poprawnie, aby je usprawnić musimy otworzyć lub rozszczelnić drogie, szczelne okna. Zimne powietrze wchodzące do pomieszczeń, np. -20°C musimy podgrzać do około +20°C, czyli o około 40 stopni. Po przejściu powietrza zewnętrznego przez wysokoefektywny rekuperator wystarczy pogrzać je o około 4 – 6 stopni do temperatury pomieszczeń. Dlatego też wentylacja z odzyskiem ciepła staje się coraz bardziej popularna. Po prostu pozwala ona na znaczne oszczędności na kosztach ogrzewania, nawet do 40%.

 Czy są jeszcze inne powody, dla których warto stosować rekuperację?

D.B.: Dom oddycha tylko dzięki wentylacji. System wentylacji jest bardzo ważny, gdyż musi spełnić kilka funkcji: stały dopływ świeżego i filtrowanego powietrza; skuteczne usuwanie nieprzyjemnych zapachów, dwutlenku węgla, pary wodnej, kurzu i substancji chemicznych wydzielanych z materiałów budowlanych oraz wyposażenia wnętrz; zapobieganie ogólnemu zawilgoceniu pomieszczeń, zagrzybieniu ścian, pęcznieniu drewnianych podłóg czy mebli; likwidowanie szkodliwych przeciągów; dzięki zamkniętym oknom izolacja od hałasu ulicznego oraz niepożądanych tzw. „sąsiedzkich” odgłosów; poprawa warunków klimatycznych dla alergików. Ponadto dobra wentylacja mechaniczna daje komfort życia bez much, komarów czy innych owadów.

No tak, bieżąca eksploatacja daje również bieżące oszczędności finansowe, o czym Pan już wspomniał, ale za to pewnie jest to bardzo kosztowny system?

D.B.: Koszty nie będą duże gdy system wentylacji z rekuperatorem zostanie przewidziany w projekcie, a instalację wentylacyjną wykona się na tym samym etapie co instalację grzewczą i wodno-kanalizacyjną. Decydując się na system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła można wymurować bowiem tylko jeden pion kominowy, zamiast 2 – 3, a oszczędność na kosztach każdego z nich to około 5 – 7 tys. zł. Dodatkowo zyskujemy więcej wolnej przestrzeni. Ponadto oszczędności powstają dzięki możliwości zastosowania w większości pomieszczeń tańszych okien, tańszych drzwi balkonowych, rezygnacji z nawiewników, itp. Poprawnie wykonany system składa się z urządzenia rekuperacyjnego, kanałów, izolacji i szeregu drobnych elementów, jednak w stosunku do wentylacji grawitacyjnej, różnica w kosztach inwestycji jest znikoma. Dodatkowo, o czym się nieczęsto pamięta, dzięki prawidłowo wykonanemu projektowi pozwala zmniejszyć moc pieca CO, co wiąże się z niższymi kosztami zarówno zakupu, instalacji jak i obsługi eksploatacyjnej. Tak więc niejednokrotnie inwestycja w rekuperację powoduje realne obniżenie kosztu całościowego.

Czy ma znaczenie wybór rekuperatora i na co przy zakupie zwracać uwagę?

D.B.: Modeli central wentylacyjnych jest bardzo dużo. Producenci stosują różne wymienniki ciepła, różne wentylatory, różne układy sterowania i inne istotne elementy. O wielkości oszczędności na kosztach ogrzewania najbardziej decyduje rodzaj zastosowanego wymiennika. Krzyżowe dają najmniejsze oszczędności na bieżących kosztach ogrzewania, ze względu na bardzo małą czynną powierzchnię wymiany ciepła. Dodatkowo zwykle wyposażone są we wstępną nagrzewnicę elektryczną, która znacznie zwiększa pobór energii elektrycznej przy ujemnych zewnętrznych temperaturach. Tak więc może są trochę tańsze, ale również najmniej opłacalne. Z kolei rekuperatory obrotowe przepuszczają część zużytego powietrza wraz z zanieczyszczeniami i zapachami.  Zużywają więcej energii elektrycznej i mają tendencję do większej awaryjności ze względu na więcej części ruchomych. Bardzo ciekawą, dynamicznie rozwijającą się konstrukcją jest zaawansowana technicznie centrala rekuperacyjna z wymiennikiem spiralnym – przeciwprądowym. Dzięki całkowitej szczelności pozwala ona na wentylację pomieszczeń o bardzo różnym przeznaczeniu i różnej jakości powietrza wywiewanego. Poza wentylatorami i pokrywąbypassu nie ma też części ruchomych, więc można mówić o praktycznej bezawaryjności urządzenia. Centrale wentylacyjne Nikol, które polecam i najczęściej instaluję, nie są też wyposażone w energochłonne nagrzewnice wstępne – po prostu ich nie potrzebują. Wymienniki spiralne – przeciwprądowe, dzięki dużej powierzchni czynnej wymiany ciepła, charakteryzują się bardzo wysokimi sprawnościami, sięgającymi nawet 82 – 90%, przy równych przepływach masowych powietrza.

Jakie są jeszcze inne ważne cechy dobrego rekuperatora?

D.B.: Warto zwrócić uwagę na rodzaj zastosowanych wentylatorów, Na przykład w centralach wentylacyjnych Nikol stosowane są wyłącznie wentylatory najwyższej klasy, (tzw. EC), dzięki czemu są praktycznie bezawaryjne i mają najwyższą na rynku sprawność energetyczną oraz wspaniałe możliwości sterowania. Ma to duże znaczenie, gdyż rekuperator jest przeznaczony do pracy ciągłej przez cały rok. W urządzeniach najtańszych zastosowanie również najtańszych wentylatorów powoduje nie tylko większą hałaśliwość, ale także częstsze awarie. Innym ważnym elementem jest układ sterowania, gdyż ma zapewnić optymalną pracę centrali w zależności od warunków zewnętrznych i wymagań użytkownika. Polecane przeze mnie centrale Nikol są wyposażone w automatykę umożliwiającą bardzo precyzyjne wysterowanie mocy wentylatorów – z dokładnością do 1%, dzięki czemu osiągamy pożądany komfort przy minimalizacji kosztów eksploatacji. Cechą rekuperatora, na którą zwykle użytkownik nie zwraca uwagi jest też tzw. spręż, jaki daje centrala na kanały. Najtańsze urządzenia zwykle mają niską wartość sprężu i dlatego nie nadają się do stosowania przy nieco bardziej rozbudowanych systemach. Tu także ważna jest wielkość zastosowanych filtrów – im większa ich powierzchniatym mniejszy stawiają opór przepływającemu powietrzu. Zasadnicze znaczenie ma też wielkość sprężu dyspozycyjnego, jeśli centrala ma współpracować z gruntowymi wymiennikami ciepła.

No właśnie, skoro o tym Pan wspomniał, jak rekuperator można połączyć z wymiennikiem gruntowym?

D.B.: W zależności od terenu, na którym prowadzona jest inwestycja stosuje się różne typy gruntowych wymienników ciepła (tzw. GWC). Są one idealnym uzupełnieniem instalacji wentylacji mechanicznej. Rekuperatory Nikol, przy prawidłowym dobraniu, dzięki zapasowi sprężu dyspozycyjnego są przystosowane do współpracy zarówno z glikolowymi, jak i z rurowymi czy żwirowymi GWC. Darmowa energia zgromadzona w gruncie zimą wspomaga wstępne podgrzanie powietrza nawiewanego, podwyższając całkowitą efektywność cieplną systemu. Latem grunt na odpowiedniej głębokości jest chłodniejszy i wymiennik odbiera część ciepła od przepływającego powietrza. Dzięki temu powietrze nawiewane do pomieszczeń jest chłodniejsze od tego na zewnątrz.

Czy wentylacja z odzyskiem ciepła nadaje się do domów energooszczędnych?

D.B.: W zamożniejszych krajach naszej strefy klimatycznej stało się to już w zasadzie standardem. W Polsce powoli staje się coraz bardziej popularne. Trudno spotkać inwestora, świadomie decydującego się na budowę domu o słabej izolacyjności. Z prostych wyliczeń wynika, że im lepiej zaizolowany jest budynek, tym więcej procentowo energii cieplnej można zaoszczędzić dzięki zastosowaniu rekuperacji. Dlatego wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła jest rozwiązaniem, które mogę polecić do powszechnego stosowania. Powtórzę jeszcze raz – im wyższa sprawność rekuperacji, tym wyższe oszczędności na bieżącej eksploatacji.

Dziękujemy bardzo za rozmowę.

Do większości projektów z kolekcji DOMY w Stylu dołączamy bezpłatnie projekt rekuperacji. Sprawdź nasze EXTRA dodatki do projektu. www.domywstylu.pl